TRANSPLANTIMI I PALCËS SË KOCKËS DHE TERAPIA QELIZORE

Çfarë është transplantimi i palcës së kockës?

Transplantimi i palcës së kockës është zëvendësimi i palcës së kockës së dëmtuar ose plotësisht të shkatërruar me qeliza të reja të palcës së kockës. Transplantimi i palcës së kockës mund të jetë një metodë jetë shpëtuese në leucemitë akute dhe limfomat, të cilat janë rezistente ndaj kimioterapisë standarde.

Llojet e transplantimit

Qelizat staminale mund të mblidhen nga trupi ynë ose nga trupi i një personi tjetër. Ky person tjetër quhet dhurues.

Transplantimi autolog është procedura e përdorimit të qelizave staminale të vetë personit. Kjo metodë e transplantimit përdoret kryesisht në pacientët me mieloma multiple dhe limfoma.

Transplantimi alogjenik plotësisht i përputhshëm është procedura e përdorimit të qelizave staminale plotësisht të përputhshme të një personi tjetër. Për këtë preferohet që të jetë motra ose vëllai i pacientit me përputhshmëri të plotë.

Transplantimi nga dhurues me përputhshmëri që nuk janë familjarë të pacientit: Kryhet për pacientët që nuk kanë një familjar me përputhshmëri të plotë. Palca e kockës sigurohet duke kërkuar në Bankën e Palcës së Kockës Kombëtare dhe Ndërkombëtare.

Transplantimi Haploidentik: Kryhet te pacientët të cilët nuk kanë një familjar me përputhshmëri të plotë dhe që ka nevojë urgjente për transplantim. Dhuruesi është një vëlla ose motër, nëna, babai ose një fëmijë i pacientit me gjysmë-përputhshmëri. Kjo është një metodë relativisht e re dhe në qendrat me përvojë mund të jetë po aq e efektshme sa transplantimi nga dhurues me përputhshmëri, por që nuk janë familjarë të pacientit.

Si përcaktohet dhuruesi në transplantimin nga dhurues me përputhshmëri që nuk janë familjarë të pacientit (MUD)?

• Nëse për pacientin nuk gjendet një dhurues i pajtueshëm në bazën e të dhënave kombëtare dhe më pas në atë ndërkombëtare (DKMS, BMDW), kërkohet një dhurues pa lidhje gjaku. Për të kontrolluar regjistrimet e dhuruesve kryhet testi i tipologjisë së HLA-së me rezolucion të lartë me 10 parametra.
• Pasi të përcaktohet tipi HLA i pacientit, mund të bëhet një kontroll paraprak. Kërkimi paraprak është një kërkim i kompjuterizuar i krijuar për të identifikuar dhuruesit e mundshëm të palcës së kockës që kanë antigjenë të ngjashëm të HLA-së.
• Nëse kërkimi paraprak rezulton i suksesshëm në identifikimin e dhuruesve të mundshëm, fillohet kërkimi zyrtar. Gjatë këtij procesi, dhuruesit e mundshëm kontaktohen nga banka, merren mostrat e gjaku për të konfirmuar tipin e HLA dhe kryhen teste të tjera ekzaminuese. Këto teste shtesë të gjakut janë më të specializuara dhe janë krijuar për të përcaktuar se cili dhurues ka përputhshmërinë më e mirë të mundshme.
• Një kërkim për dhurues pa lidhje gjaku është një proces kompleks dhe kërkon shumë kohë. Mesatarisht, duhen deri në 3 muaj për të përfunduar procesin e kërkimit. Prandaj, është e domosdoshme të fillohet procesi i kërkimit të dhuruesve pa lidhje gjaku sa më shpejt të jetë e mundur.
• Pasi të jenë mbledhur një numër adekuat i qelizave staminale nga dhuruesi, ato dërgohen në Qendrën e Transplantimit Altunizade Acıbadem për procedurën e transplantimit.

Çfarë është transplantimi Haploidentik?

Një metodë shumë e veçantë e transplantimit që aktualisht realizohet vetëm në disa qendra në të gjithë botën është transplantimi i qelizave staminale haploidentike. Kjo metodë ka të ngjarë të eliminojë plotësisht problemin e gjetjes së një dhuruesi dhe për këtë arsye konsiderohet si metoda e transplantimit të së ardhmes. Përputhshmëria indore 10/10 nuk konsiderohet thelbësore në transplantimin haploidentik dhe nëna, babai, motra ose vëllai gjysmë-i përputhshëm ose fëmija i pacientit mund të jenë dhurues edhe nëse ka vetëm gjysmë-përputhshmëri.

Për cilat sëmundje përdoret transplantimi i palcës se kockës (BMT)?

Transplantimi i palcës së kockës kryhet tek individë që kanë sëmundje që prekin palcën e kockës siç janë leucemia ose sindroma myelodysplastike, sëmundje të tjera hematologjike malinje si limfomat dhe mielomat multiple, anemia aplastike, ku palca e kockave nuk mund të sigurojë qeliza adekuate të formimit të gjakut. Mund të përdoret gjithashtu në një sërë kimioterapish kundër disa llojeve të kancerit jo-reaguese nga ana onkologjike, si kanceri i testikulit, neuroblastoma dhe medulloblastoma dhe sëmundjeve kongjenitale si Talasemia, drepanocitoza, porfiria, sëmundje të rënda imunodeficitare.

Sa kohë zgjat procesi i shërimit pas transplantimit?

Kimioterapia me dozë të lartë shkakton të vjella, diarre, ethe, humbje të flokëve dhe nevojë për transfuzion të gjakut dhe trombociteve. Brenda dy javësh pas transplantimit, qelizat e reja gjejnë vendet e tyre dhe fillojnë të prodhojnë qeliza. Gjendja e përgjithshme e pacientit përmirësohet me ngritjen e nivelit të qelizave të gjakut, dhe më pas, pacientet arrijnë në një pikë ku ata mund të dalin nga spitali. Nga kjo pikë e tutje, ata kthehen për vizitat e ndjekjes në intervale të rregullta.

Për sa kohë vazhdojnë vizitat e ndjekjes?

Periudha e ndjekjes pas transplantimit në Spitalin Altunizade Acıbadem ndryshon nga 3 muaj deri në një vit, në varësi të progresit të pacientit, i cili më pas kthehet për t’u ndjekur në vendin e tij. Brenda vitit të parë, sistemi imunitar i pacientit duhet të mbrohet pasi ndikohet nga terapia. Ata këshillohen të shmangin ambiente të populluara me njerëz sepse edhe infeksionet e traktit të sipërm respirator që transmetohen nga njerëzit e tjerë mund të kërkojnë trajtim në kushte spitalore. Prandaj, pacientët këshillohen të riorganizojnë jetën e tyre. Me kusht që këto paralajmërime të mos injorohen, shumica e pacientëve mund të kthehen në punë brenda 3-6 muajsh. Për më tepër, ata gjithashtu këshillohen që në muajt e parë të hanë ushqime të gatuara dhe të hanë fruta dhe perime të qëruara.

A është e mundur për pacientët që i nënshtrohen transplantimit të palcës së kockës të kenë një fëmijë në vitet në vijim?

Në disa raste pjelloria mund të preket për shkak të kimioterapisë. Familjet që planifikojnë të kenë fëmijë ndonjëherë janë në gjendje ta bëjnë këtë duke përdorur metodën e fekondimit in vitro. Nëse ka kohë, ngrirja e spermës ose vezëve përpara fillimit të trajtimit mund të jetë një opsion.

Sa e saktë është procedura e transplantimit alogjenik?

1. Në të gjitha llojet e transplantimit alogjenik, pacienti dhe dhuruesi kryejnë një gamë të gjerë analizash para transplantimit, duke përfshirë analizat rutinë të gjakut, kontrollin kardiologjik, kontrollin e aparatit të frymëmarrjes dhe kontrollin dentar. Testet HLA përsëriten për të kontrolluar përputhshmërinë.
2. Në transplantimin haploidentik kryen teste të cilat mund të parashikojnë nëse qelizat e dhuruesit kanë një shans të lartë refuzimi nga pacienti. Nëse këto teste janë pozitive, atëherë dhuruesi ndryshohet dhe kërkohet të vijë një dhurues i ri.
3. Këto teste zakonisht zgjasin 4-5 ditë dhe nëse dhuruesi është i përshtatshëm fillon mobilizimi i qelizave staminale nga dhuruesi. Ndërsa dhuruesi mbërrin në spital, i vendoset një kateter në secilin krah dhe, me anë të një makinerie aferezimi fillon mbledhja e qelizave staminale. Procedura vazhdon derisa të merren mjaftueshëm qeliza për pacientin. Zakonisht ajo zgjat rreth 2 ditë.
4. Sapo të grumbullohet numri i duhur i qelizave staminale nga dhuruesi, është koha për të filluar procedurën e transplantimit. Në këtë fazë dhuruesi mund të kthehet në vendin e tij. Prandaj kohëzgjatja e qëndrimit për dhuruesin është afërsisht 10 ditë.
5. Pacienti shtrohet në spital dhe në një venë të qafës i vendoset një kateter qëndror. Ky kateter përdoret gjatë gjithë procedurës së transplantimit për të aplikuar kimioterapi apo medikamente të tjera siç janë antibiotikët, për të kryer transfuzion të gjakut dhe të trombociteve dhe për të kryer analiza të gjakut.
6. Kohëzgjatja e kimioterapisë për transplantimet alogjenik me përputhshmëri të plotë të HLA është 6 ditë, për transplantimin nga dhurues me përputhshmëri nga persona jo familjarë të pacientit është 7 ditë dhe për transplantim haploidentik është 9 ditë. Pas një dite pushimi, qelizat staminale të dhuruesve ditën tjetër injektohen në qafë përmes kateterit, në të njëjtën mënyrë si transfuzioni i gjakut.
7. Pas kimioterapisë dhe gjatë pjesëve të fundit të transplantimit, pacienti zakonisht ka humbje të oreksit dhe diarre të shkaktuar nga kimioterapia. Ai ka nevojë për transfuzion të gjakut dhe të trombociteve. Pireksia është e shpeshtë dhe trajtohet me antibiotikë të administruar përmes kateterit në qafë.
8. Qelizat staminale fillojnë të vendosen afro 10 ditë pas transplantimit. Simptomat e humbjes së oreksit, diarresë dhe të tjerat zakonisht fillojnë të përmirësohen në këtë fazë. Sidoqoftë, pacienti do të jetë i gatshëm të dalë nga spitali pas 5-7 ditëve të tjera pasi do të ketë ende nevojë për të stabilizuar numrin e rruazave të gjakut, elektrolitet dhe ushqyerjen e duhur nga goja. Prandaj kohëzgjatja totale e qëndrimit në spital është afërsisht 1 muaj.
9. Pasi pacientët bëhen klinikisht të qëndrueshëm dalin nga spitali dhe qëndrojnë në hotele ose apartamente të aprovuara, ku ata qëndrojnë me familjen e tyre. Për kontrollet në klinikë dhe ndjekjen për analizat e gjakut transporti është i siguruar. Një përkthyes është gjithmonë i pranishëm si për pacientët e shtruar dhe për pacientët ambulantë.
10. Analizimi i palcës së kockës zakonisht kryhet 1 muaj pas ditës së transplantimit, për t’u siguruar që nuk ka sëmundje dhe për të kontrolluar që qelizat i përkasin vërtetë dhuruesit.
11. Kur përcaktohet se pacientët janë në gjendje të qëndrueshme ata transferohen në vendin e tyre. Koha mesatare e parashikuar nga dita e pranimit deri në datën e kthimit është afërsisht 2 deri në 3 muaj, por kjo mund të ndryshojë nëse ka probleme të tilla si infeksione të vazhdueshme, rritje të ngadaltë të numrit të rruazave të gjakut ose komplikime të tjera.
12. Nëse ka komplikime, siç janë infeksionet që nuk reagojnë ndaj trajtimeve standarde gjatë qëndrimit në vendlindje, pacienti mund të kthehet në Acıbadem Altunizade për kujdes të mëtejshëm.

Pse Spitali Acıbadem Altunizade?

Shërbimet ofrohen në një mjedis të sterilizuar në përputhje me standardet ndërkombëtare. Puna ndërdisiplinore është e rëndësishme në qendrat e palcës së kockës. Kur është e nevojshme, ofrohet mbështetje nga të gjitha degët përkatëse, siç janë njësia e kujdesit intensiv, kirurgjia e përgjithshme, kardiologjia, nefrologjia dhe ORL-ja. Qelizat staminale të transplantuara përgatiten në laboratorin e licencuar të PMP të Grupit të Kujdesit Shëndetësor Acıbadem, dhe përpara procedurës së transplantimit të gjitha qelizat analizohen për gjallërinë, numrin dhe aktivitetin.

• Transplantimet haploidentike në Spitalin Acıbadem kryhen me anë të varfërimit të qelizave T alfa-beta për të reduktuar ndërlikimet vdekjeprurëse të sëmundjes së flakjes së graft-it. Kështu zvogëlohen humbjet e pacientëve si rezultat i këtij ndërlikimi.
• Qelizat pozitive CD19 gjithashtu varfërohen për të shmangur infeksionin vdekjeprurës të Epstein Barr Virus (EBV) pas transplantimit. Kjo gjithashtu shmang sëmundjen vdekjeprurëse limfoproliferative të lidhur me EBV.
• Mbështetja e qelizave staminale mesenkimale, e cila ndihmon në zvogëlimin e flakjes së graft-it, ndihmon graft-in dhe rigjenerimin e shpejtë të funksionit imunitar. Ky siguron të gjitha transplantimet alogjenike duke përfshirë përputhshmërinë e plotë, transplantimin me përputhshmëri pa lidhje gjaku dhe transplantimin haploidentik.
• Qelizat-T CD45Ra të varfëruara të dhuruesve transferohen në mënyrë rutinë te të gjithë pacientët që kanë kryer transplantim haploidentik në mënyrë që të forcojnë imunitetin antiviral.
• Qelizat – T specifike për viruset sigurohen në mënyrë rutinë, për aktivizimin e viruseve me rezistencë të CMV, EBV, BK, Adenovirusit dhe virusit të Herpes Simplex tek pacientët. Kjo procedurë ndonjëherë mund të rezultojë jetë shpëtuese.
• Spitali Acıbadem Altunizade përdor teknologjitë më të fundit të transplantimit dhe me ndihmën e një ekipi me përvojë në transplantim i siguron pacientit mundësi më të mirë mbijetese.
• Spitali Acıbadem Altunizade prezanton paketa ekonomike për transplantim dhe është shumë më konkurrues në krahasim me Evropën Perëndimore dhe ShBA-në.